Safra kesesi, karaciğerin hemen altında yer alan küçük, armut biçiminde bir organdır. Temel işlevi, karaciğer tarafından üretilen safra sıvısını depolamak ve sindirim sırasında ince bağırsağa salmaktır. Safra, yağların sindirimine yardımcı olur.
Safra kesesi taşı (kolelitiazis), safra kesesinde veya safra yollarında oluşan sertleşmiş safra bileşenlerinden meydana gelen taşlardır. Bu taşlar genellikle kolesterol veya bilirubin adı verilen maddelerden oluşur. Safra kesesi taşları küçük kum tanelerinden büyük mermer boyutlarına kadar değişebilir.
1- Kolesterol Safra Taşları: Safradaki kolesterol miktarı fazla olduğunda bu taşlar oluşur.
2- Pigment Safra Taşları: Safra pigmentlerinden oluşan bu taşlar genellikle karaciğer hastalıkları, safra yolu enfeksiyonları veya kırmızı kan hücrelerinin hızlı yıkımı ile ilişkilidir.
- Karın sağ üst kısmında ani ve şiddetli ağrı
- Sırtın sağ omuz kısmına yayılan ağrı
- Mide bulantısı ve kusma
- Sindirim sorunları, özellikle yağlı yemeklerden sonra
- Sarılık (cildin ve gözlerin sararması, safra kanalının tıkanması durumunda)
1. Tıbbi Öykü ve Fizik Muayene
Doktor, hastanın semptomlarını ve tıbbi geçmişini değerlendirir. Karın bölgesindeki hassasiyet ve ağrı yerini belirlemek için fizik muayene yapar.
2. Ultrasonografi
Safra kesesi taşlarının tanısında en yaygın ve etkili görüntüleme yöntemidir. Karın ultrasonu, safra kesesindeki taşları net bir şekilde gösterir ve aynı zamanda safra kesesinin duvar kalınlığını, safra yollarının genişliğini ve diğer olası anomalileri değerlendirebilir.
3. Bilgisayarlı Tomografi (BT) Taraması
BT taraması, safra kesesi taşlarının ve komplikasyonlarının (örneğin, safra kesesi iltihabı veya pankreatit) tespitinde kullanılabilir. Ultrasona göre daha az kullanılsa da bazı durumlarda ek bilgi sağlayabilir.
4. Manyetik Rezonans Kolanjiyopankreatografi (MRCP)
MRCP, safra yollarını ve pankreas kanallarını ayrıntılı olarak görüntülemek için manyetik rezonans görüntüleme (MRG) teknolojisini kullanır. Safra taşı tıkanıklıklarını ve safra yollarındaki diğer anormallikleri tespit etmekte etkilidir.
5. Endoskopik Retrograd Kolanjiyopankreatografi (ERCP)
ERCP, hem tanısal hem de tedavi amaçlı kullanılabilen bir yöntemdir. Endoskopik olarak safra yollarına erişim sağlanarak kontrast madde enjekte edilir ve X-ışınları kullanılarak görüntüler elde edilir. Ayrıca, ERCP sırasında safra taşları çıkarılabilir veya safra yollarındaki tıkanıklıklar tedavi edilebilir.
6. Kan Testleri
Kan testleri, safra kesesi taşlarının neden olduğu komplikasyonları değerlendirmek için kullanılır. Örneğin, yüksek beyaz kan hücresi sayısı enfeksiyonu, yüksek bilirubin düzeyleri ise safra yollarında tıkanıklığı gösterebilir.
Kolesistektomi (Safra Kesesi Ameliyatı): Safra kesesinin cerrahi olarak çıkarılması en yaygın ve kalıcı tedavi yöntemidir. İki ana türü vardır:
Laparoskopik Kolesistektomi: Minimal invaziv bir yöntemdir ve genellikle tercih edilen yöntemdir. Küçük kesiler kullanılarak gerçekleştirilir, iyileşme süresi daha kısadır ve komplikasyon riski daha düşüktür.
Açık Kolesistektomi: Daha büyük bir kesi kullanılarak yapılan cerrahidir. Karmaşık vakalarda veya laparoskopik yöntemle yapılamayan durumlarda kullanılır.
